Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ publikuje RAPORT na temat gloryfikowania rasistowskiego zabójcy Janusza Walusia. 10 kwietnia 1993 roku dokonał on zamachu na Chrisa Haniego, czarnoskórego działacza, który walczył o zniesienie apartheidu w RPA. W grudniu 2024 Waluś przyleciał do Warszawy. Skrajna prawica otoczyła zabójcę swoistym kultem.
Waluś wyemigrował do Republiki Południowej Afryki w 1981 roku. Zaangażował się w działania neonazistowskiej organizacji Afrykanerski Ruch Oporu (Afrikaner Weerstandsbeweging, AWB). Próbował powstrzymać przemiany demokratyczne, zmierzające do demontażu systemu segregacji rasowej. Za zabójstwo Haniego, bliskiego współpracownika Nelsona Mandeli, został skazany na karę śmierci, później zamienioną na dożywocie. W 2022 roku warunkowo zwolniono go z więzienia, przez kolejne dwa lata musiał pozostawać w RPA.
Walusiowi przez cały lot do Warszawy towarzyszył Grzegorz Braun, poseł do Parlamentu Europejskiego, kandydat na urząd prezydenta Polski. W samolocie był też Tomasz Stala, lider Konfederacji w Częstochowie, współpracownik kandydata na prezydenta Sławomira Mentzena. Na lotnisku przywitali Walusia członkowie gangu motocyklowego Bad Company. Jak informowały media, liderzy Bad Company mają liczne powiązania z Karolem Nawrockim, prezesem IPN, który także kandyduje na urząd prezydenta. Wieloletnim współpracownikiem Nawrockiego jest ks. Jarosław Wąsowicz, organizator corocznych pielgrzymek kibiców na Jasnej Górze, który również dał się poznać jako fan Walusia.
Po powrocie do Polski Waluś potwierdził swoje przywiązanie do ideologii rasizmu i brak jakiejkolwiek skruchy czy refleksji na temat zabójstwa, którego się dopuścił. W jednym z wywiadów na YouTube przekonywał o słuszności tego czynu: ‘Musieliśmy kogoś zlikwidować’. Jak podkreśla Rafał Pankowski ze Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’, profesor Collegium Civitas i Rotary Peace Fellow na Makerere University w Ugandzie: – ‘Waluś jest wręcz dumny ze swojej zbrodni. Stał się międzynarodowym symbolem rasistowskiego ekstremizmu i przemocy. To przerażające, że dla niektórych może być wzorem do naśladowania’.
W raporcie Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’ udokumentowano szereg publicznych wyrazów poparcia dla Walusia. Poseł Prawa i Sprawiedliwości Dariusz Matecki fetował jego przybycie z RPA: ‘Polska już dawno powinna się o Ciebie upomnieć!’, a poseł Krzysztof Bosak z Konfederacji zapewniał: ‘Janusz Waluś jest postacią, która przez dekady była otaczana szacunkiem w środowiskach prawicowych’. Inny parlamentarzysta tego ugrupowania Konrad Berkowicz nazwał Walusia ‘bohaterem’. Z kolei w internetowej rozmowie z Grzegorzem Braunem była radna miasta WarszawyMonikaJaruzelska… współczuła Walusiowi, którego postrzega ‘jako ofiarę’.
Uznanie dla Walusia było demonstrowane podczas pielgrzymki kibiców w Częstochowie, jak również na transparentach podczas meczów piłki nożnej czy na murach miast. Hasło ‘Waluś bohater’ pojawiło się na wiadukcie na warszawskim Targówku, ale mimo interwencji Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’ władze stolicy nie kwapiły się do jego usunięcia, napis został zamalowany przez osobę prywatną. Poplecznicy Walusia ogłosili zbiórki pieniężne na jego rzecz, a Bydgoscy Patrioci świętowali jego urodziny z tortem i banerem ‘Samotny biały wilk’.
Opisane w raporcie wyrazy poparcia dla rasistowskiego zabójcy zostały zgłoszone przez Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ administratorom Facebooka, Twittera/X i YouTube’a. – ‘Tylko ta pierwsza platforma zareagowała i usunęła większość zgłoszonych przez nas treści. Natomiast niczego nie skasował Twitter/X, którego właściciel Elon Musk sam pochodzi z RPA’ – mówi dr Anna Tatar z ‘NIGDY WIĘCEJ’. Również YouTube nie usunął większości zgłoszonych materiałów video pochwalających Walusia i jego zbrodnię.
Raport zawiera też aneks ze słowami Ewy Waluś, córki Janusza, która nawiązała kontakt ze Stowarzyszeniem ‘NIGDY WIĘCEJ’: – ‘Ja sama nigdy poglądów ojca nie podzielałam. Uważam, że głoszenie tak szkodliwych, rasistowskich, neonazistowskich tez jest skandaliczne, ale jest przede wszystkim niebezpieczne. Bo widzimy, jak nam się świat radykalizuje’.
Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ jest powstałą w 1996 roku niezależną organizacją antyrasistowską, która prowadzi ‘Brunatną Księgę’ – dokumentację zdarzeń na tle ksenofobicznym i antysemickim. Jako pierwsza organizacja pozarządowa w Polsce zainicjowała kampanię przeciwko mowie nienawiści w internecie ‘R@cism-Delete’. W 2024 roku Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ zostało laureatem Nagrody im. Ronalda Eissensa i Suzette Bronkhorst za ‘wyjątkowe osiągnięcia w przeciwdziałaniu mowie nienawiści i propagowaniu praw człowieka’.
Raport ‘«Musieliśmy kogoś zlikwidować». Prawica wita rasistowskiego zabójcę’ (pełna wersja w pliku PDF).
Dodatkowe informacje:
www.facebook.com/Respect.Diversity
www.twitter.com/StowNIGDYWIECEJ
Odbył się też mecz pomiędzy drużyną Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’ i artystów zaangażowanych w kampanię ‘Muzyka Przeciwko Rasizmowi’ a drużyną Rzecznika Praw Obywatelskich. Turniej uroczyście otworzył dr Adam Bodnar, który osobiście sędziował w pierwszym meczu. Wydarzenie objął patronatem także Dariusz Dziekanowski, przewodniczący Klubu Wybitnego Reprezentanta.
Wśród wystawionych na sprzedaż przedmiotów znalazły się m.in. naszyjniki, sygnety i naszywki ze swastykami, współczesne imitacje nazistowskich odznaczeń wojskowych, mosiężne popiersie Hitlera, zegarki, zapalniczki i piersiówki z godłem III Rzeszy, karafki i finka Hitlerjugend, kubek z wizerunkiem Hitlera, koszulki z napisem ‘Nie przepraszam za Jedwabne’, płyty i kasety z muzyką czołowych zespołów sceny neofaszystowskiej, a nawet wyprodukowany współcześnie młynek do kawy z symbolem SS.
