Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ”

www.linkedin.com/company/never-again-association https://neveragainnw.bsky.social

1 listopada 20251 listopada 2025

Ugandan-Polish History Inspires Solidarity with Refugees

The ‘NEVER AGAIN’ Association has commemorated the ordeal of Polish refugees in Africa during World War II and appealed for solidarity with refugees in today’s world.

From 1942 till 1952, up to 20 thousand Poles – mostly women and children – found refuge in Uganda and other countries of East Africa. They had been victims of Stalinist repressions and deportations who were evacuated from the Soviet Union after the Nazi invasion against the USSR. The Polish refugees in Africa were met with a warm welcome by the local communities.

This little known page of history has been remembered in the form of a multi-lingual mobile exhibition, also available online, prepared by the ‘NEVER AGAIN’ Association in cooperation with the Rotary Peace Centre at the Makerere University in Uganda, the most renowned university in the region of East Africa.

‘Our project aims to restore memory of an important page of shared Polish and Ugandan history. By highlighting this story, we hope to build a social climate of openness and intercultural empathy’ – said the ‘NEVER AGAIN’ Association’s co-founder Dr Rafal Pankowski, Professor at Warsaw’s Civitas University and Rotary Peace Fellow at Makerere University, Kampala. In 2024, he initiated the educational project ‘Building Bridges – Inspire Peace: Towards an Intercultural Understanding Between East Africa and Poland’.

On 1 November 2025, Polish and Ugandan members and supporters of ‘NEVER AGAIN’ lit candles at a Polish refugee graveyard in the village of Koja, in the Mukono district of southern Uganda.

The memory of the Polish refugee experience was presented at the annual Capstone conference of the Rotary Peace Centre in Kampala on 23 October 2025. On 22 October, Rafal Pankowski delivered a lecture for Makerere University students coming from across Africa and beyond on the subject of genocide in world history and the message of ‘NEVER AGAIN’. A special contribution to the session was recorded by Gregory Stanton, the author of the model of Ten Stages of Genocide and founder of Genocide Watch.

Earlier, on 11 October 2025, the ‘Building Bridges’ project had been presented during the multi-cultural Human Rights Academy organized in Warsaw by the Dunaj Institute of Dialogue. On 29 August 2025, the story of the Polish deportees in the USRR who found themselves in Uganda was the topic of a lecture by Rafal Pankowski at the Marc Bloch Library of Civilizations in Chisinau (Moldova).

The graphic design of the exhibition was prepared by Andrei Sergunkin, a Warsaw-based anti-war political exile from Russia and a member of the Memorial group, renowned for its efforts to commemorate the victims of Stalinist repressions.

The ‘Building Bridges’ initiative is accompanied by workshops prepared in the frames of the project. During interactive sessions, the participants are encouraged to reflect on the issues of refugees, migration, international solidarity as well as counteracting racism and discrimination.

More information:

https://www.nigdywiecej.org//docstation/com_docstation/172/building_bridges_towards_an_intercultural_understanding_exhibition.pdf

www.NeverAgainAssociation.org

https://neveragainnw.bsky.socials

28 października 202528 października 2025

Dziecko w czasie Zagłady. Nowy spektakl w Teatrze Powszechnym

Inscenizacja ‘Sublokatorki’ na podstawie prozy Hanny Krall w reżyserii Mai Kleczewskiej odbywa się pod patronatem honorowym Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’. Premiera miała miejsce w warszawskim Teatrze Powszechnym 25 października 2025 i była jednocześnie pierwszą premierą nowej dyrektorki teatru Mai Kleczewskiej.

Hanna Krall, ocalała jako dziecko z Zagłady, to jedna z najwybitniejszych reporterek i pisarek, której teksty należą do kanonu polskiej literatury współczesnej. Jej opowieści przywracają pamięć o zamordowanych Żydach, a także o przedwojennych żydowskich miasteczkach i świecie ‘sprzed Treblinki’. Opisuje również losy tych, którzy przeżyli. W 2022 roku przekazała prezydentowi Wołodymyrowi Zełenskiemu ukraińskie tłumaczenie ‘Zdążyć przed Panem Bogiem’ z osobistą dedykacją. To literacki zapis rozmowy z Markiem Edelmanem, ostatnim dowódcy powstania w getcie warszawskim.

‘W monumentalnym spektaklu Maja Kleczewska opowiada o doświadczeniu dziecka podczas Zagłady. Sięga po postać Sublokatorki z reportaży Krall i mierzy się z próbą zrozumienia, czym było dzieciństwo spędzone w ukryciu, w szafie. To głos uniwersalnego ostrzeżenia przed dehumanizacją i faszyzmem’ – mówi dr Anna Tatar ze Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’, która na zaproszenie reżyserki gościła na premierze przedstawienia. Anna Tatar jest autorką dysertacji doktorskiej ‘Relacje polsko-żydowskie w tekstach Hanny Krall’ obronionej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Maja Kleczewska to reżyserka teatralna, która ma na swoim koncie kilkadziesiąt przedstawień, w tym realizację ‘Dziadów’ Mickiewicza, ‘Wesela’ Wyspiańskiego czy ‘Łaskawych’ Littella. Jest wykładowczynią Wydziału Reżyserii na Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza. Od września 2025 roku jest dyrektorką warszawskiego Teatru Powszechnego im. Zygmunta Hübnera.

Autorem adaptacji i dramaturgiem ‘Sublokatorki’ jest prof. dr hab. Grzegorz Niziołek z Uniwersytetu Jagiellońskiego, scenografię przygotował francuski artysta wizualny Fabien Lédé, kostiumy – Konrad Parol, muzykę – Cezary Duchnowski, światła i projekcje – Kacper Fertacz, a choreografię – Kaya Kołodziejczyk.

W spektaklu występują aktorzy Teatru Powszechnego: Karolina Adamczyk, Aleksandra Bożek, Michał Czachor, Michał Jarmicki, Andrzej Kłak, Mateusz Łasowski, Karina Seweryn, Kazimierz Wysota. Gościnnie pojawiają się również: Agnieszka Przepiórska, Jerzy Walczak, Emilia Cholewicka i Agnieszka Rajda.

Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ jest powstałą w 1996 roku niezależną organizacją antyrasistowską. Jej założycielem był śp. Marcin Kornak (1968-2014) – działacz społeczny, redaktor naczelny magazynu ‘NIGDY WIĘCEJ’, a także poeta i autor tekstów utworów grup rockowych ze sceny niezależnej. Po wypadku w 15. roku życia był osobą niepełnosprawną ruchowo. Został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ prowadzi ‘Brunatną Księgę’ – dokumentację zdarzeń na tle ksenofobicznym i antysemickim. Bierze też udział w inicjatywach upamiętniających Holokaust i przeciwdziałających jego negowaniu. W 2024 roku zostało laureatem Nagrody im. Ronalda Eissensa i Suzette Bronkhorst za ‘wyjątkowe osiągnięcia w przeciwdziałaniu mowie nienawiści i propagowaniu praw człowieka’.

Więcej informacji:

https://www.powszechny.com/pl
www.nigdywiecej.org
www.facebook.com/Respect.Diversity
www.twitter.com/StowNIGDYWIECEJ
www.linkedin.com/company/never-again-association
https://neveragainnw.bsky.social

23 września 202523 września 2025

MINORITY AND INDIGENOUS COMMUNITIES: FOR A JUST PEACE

The Minorities for Peace initiative has concluded a groundbreaking peacebuilding project that brought together displaced minority and indigenous community leaders from Eastern Europe, with a focus on Ukraine and the Russian Federation, in the wake of Russia’s invasion against Ukraine.

On the occasion of the United Nations’ International Day of Peace (21 September), the initiative announced a comprehensive theoretical framework for peacebuilding in conflict/post-conflict settings, available in multiple languages, including endangered ones such as Buryat and Roma-Laesh. The document is published on the project’s website: www.minoritiesforpeace.org .

Refugees are not a uniform group. The refugees from Ukraine include members of ethno-cultural minorities and faith groups (e.g. Roma, Jews, Muslims), indigenous people (Crimean Tatars) as well as migrants from Africa and Asia. Moreover, those who have left Russia in protest against the war include members of ethnic and religious minorities as well as indigenous peoples. The Minorities for Peace initiative aims to build a culture of peace through empowering refugees who represent minorities and indigenous communities as agents of peace and dialogue in the region marred by war. Supported by the ‘NEVER AGAIN’ Association, Exult! Solutions, Rotary International through its partnership with the Institute for Economics and Peace, and other partners, the project has promoted trust and cooperation among communities divided by conflict.

Since March 2024, 111 participants from 27 minority and indigenous community groups took part in a series of online trainings, in-person seminars in Warsaw (Poland) and Chisinau (Moldova) as well as global online sessions connecting experts and minority communities from Asia, Africa, and Europe which took place in January and September 2025. An estimated 1,500–2,000 people were reached additionally through local networks and partner organizations.

The project trained and empowered minority community leaders through equipping them with knowledge about the Positive Peace pillars, the concept of Dealing with the Past (DwP) – including the right to justice for war crimes, and mediation as a method in various walks of life. During the project, new partnerships were formed with organizations including the Ukrainian Centre of Romani Studies, the Free Buryatia Foundation, Moldova for Peace, Roma Women Platform ROMNI, Environmental Association of River-Keepers Eco Tiras, International Mediation Campus, among others. Moreover, seven minority-led projects were developed by the participants, with a focus on developing their activity in the future.

PARTICIPANT TESTIMONIES

‘Being involved in the project inspired me to create my own peace project for my community’ – Beryvan Avdoian, Yezidi community of Ukraine.

‘Peace is respect for each other’s choices and non-violence. Minorities can show by their own example that a tolerant society is possible’ – Aleksandra Garmazhapova, founder of Free Buryatia Foundation.

‘Before the project, I perceived peace as simply the absence of war. Now I understand peace as a process of dialogue, mutual respect, and overcoming divisions’ – Evghenii, human rights defender, Moldova.

‘Participation in the project inspired me, and through me my friends, to dedicate a radio program to the topic of peace. We wanted to show that there are people speaking directly and demanding peace’ – Tjan Zaochnaya, Itelmen community (indigenous ethnic group of the Kamchatka Peninsula).

ADDITIONAL COMMENTS

‘This project showed that even in the times of war, communities are willing to come together, listen to one another, and build bridges across divides’ – Rafal Pankowski, co-founder of the ‘NEVER AGAIN’ Association.

‘Minorities and indigenous people possess unique knowledge, skills, and experiences that can benefit each society going through conflict and in post-conflict settings. This is what we wanted to highlight through this project’ – Natalia Sineaeva, Minorities for Peace project manager and UN OHCHR Minority Fellow (2024).

‘The project has shown that peace frameworks can be adapted across different regions. We have so many conflicts and tensions worldwide, including in Asia, so we see the need to bring the Minorities for Peace framework to other contexts’ – Rukmini Iyer, project partner, Exult! Solutions, India.

More information:
www.minoritiesforpeace.org
www.NeverAgainAssociation.org
www.facebook.com/Respect.Diversity
www.twitter.com/StowNIGDYWIECEJ
www.linkedin.com/company/never-again-association
https://neveragainnw.bsky.socials

27 sierpnia 202527 sierpnia 2025

MISTRZOSTWA POLSKI HATTRICKA: SPORT, ZABAWA, INTEGRACJA

Po 12 latach przerwy w okolice Poznania wracają Mistrzostwa Polski graczy Hattricka – jednej z najstarszych gier menadżerskich online, która od ponad dwóch dekad łączy fanów futbolu z całego świata. Tegoroczna, 22. edycja wydarzenia, odbędzie się 6 września pod patronatem kampanii ‘Wykopmy Rasizm ze Stadionów’ Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’.

Hattrick to internetowy menadżer piłkarski, który wystartował w 1997 roku i do dziś zrzesza setki tysięcy użytkowników na całym świecie. Gracze wcielają się w role trenerów i zarządców własnych klubów piłkarskich, rywalizując w rozgrywkach ligowych, pucharowych i międzynarodowych. Mimo upływu lat gra pozostaje aktywną i silną społecznością online – z wyjątkowo lojalnymi fanami.

Działania prowadzone pod szyldem kampanii ‘Wykopmy Rasizm ze Stadionów’ Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’ mają na celu przeciwdziałanie rasizmowi i dyskryminacji w sporcie. Promują szacunek dla różnorodności i postawę fair play.

Turniej odbędzie się na boisku Orlik przy Ośrodku Łężeczki (woj. wielkopolskie) w godz. 10:00-16:30. W rywalizacji weźmie udział ponad 80 zawodników z całej Polski i zagranicy, a wspierać ich dzielnie będą rodziny i przyjaciele, którzy przyjeżdżają razem z graczami. Poza emocjami sportowymi organizatorzy przygotowali także mnóstwo atrakcji towarzyszących dla kibiców i rodzin – konkursy z nagrodami, animacje oraz quizy, turnieje darta czy ping-ponga, które zostaną rozegrane podczas wieczornych integracji.

Całe wydarzenie odbywa się pod hasłem: ‘Sport. Zabawa. Integracja’. Turniej ma charakter otwarty i bezpłatny dla publiczności – każdy może przyjechać i kibicować swoim faworytom w przyjaznej, rodzinnej atmosferze.

– ‘Po 12 latach wracamy w okolice Poznania z pełną energią i jeszcze większym zaangażowaniem. Łężeczki to miejsce idealne – świetna infrastruktura, piękne krajobrazy i życzliwi ludzie. Wiemy, że frekwencja dopisze, o dobrą zabawę się nie martwimy, ponieważ z większością uczestników znamy się nie od dziś i wiemy, że ta ekipa jest gwarantem nie tylko sportowych emocji na boisku, ale też doskonałej atmosfery’ – mówi Paweł Maksym, główny organizator i prezes Wielkopolskiego Stowarzyszenia Promocji Sportu HT-Poznań.

Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ jest powstałą w 1996 roku niezależną, apolityczną organizacją, która prowadzi kampanie społeczne, m.in. ‘Muzyka Przeciwko Rasizmowi’ i ‘Wykopmy Rasizm ze Stadionów’.‎

Więcej informacji:
https://www.facebook.com/PolskaHT
www.nigdywiecej.org
www.facebook.com/Respect.Diversity
www.twitter.com/StowNIGDYWIECEJ
www.linkedin.com/company/never-again-association
https://neveragainnw.bsky.social

29 czerwca 202529 czerwca 2025

Muzyka Przeciwko Wojnie na pograniczu polsko-ukraińskim

Festiwal Folkowisko Korzenie (10-12 lipca) organizowany na pograniczu polsko-ukraińskim odbędzie się pod patronatem kampanii ‘Muzyka Przeciwko Wojnie’ Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’.

Folkowisko odbywa się w Gorajcu na Roztoczu Wschodnim, czyli miejscu zamieszkałym historycznie przez Polaków, Ukraińców, Żydów, Niemców i przedstawicieli wielu innych narodowości. Przesłanie na rzecz pokoju, które wyrasta z tej wielokulturowej tradycji, stanowi szczególny wyraz solidarności z Ukrainą.

Festiwalowi towarzyszyć będzie również motto kampanii ‘Muzyka Przeciwko Rasizmowi’ prowadzonej przez Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’.

Na Folkowisku występują artyści z Polski i Europy, którzy promują kulturę mniejszości. Zagrają m.in.: Hańba (śpiewa o nierównościach i nacjonalizmie z lat 30.), Lity Taler (białoruski zespół wykonujący taneczną muzykę dawną), Gordiy Starukh (ukraiński wirtuoz liry korbowej), Freeborn Brothers (sięgają do melodii romskich), Chwila Nieuwagi (kultura śląska), Tęgie Chłopy (tradycje muzyki tanecznej Kielecczyzny), Kuba Blokesz (folklor górnośląski) czy Boleo & Follow The Riddim (szeroko pojęte reggae).

Folkowisko odbywa się od 2010 r. w Gorajcu w gminie Cieszanów na Roztoczu Wschodnim, obecnie jest jednym z najważniejszych letnich festiwalów regionu. Folkowisko zostało wpisane w strategię rewitalizacji województwa podkarpackiego jako ‘wyjątkowe wydarzenie kulturalne’. Głównym organizatorem festiwalu jest Stowarzyszenie Animacji Kultury Pogranicza Folkowisko.

Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ jest powstałą w 1996 roku niezależną organizacją, która prowadzi kampanie społeczne ‘Muzyka Przeciwko Rasizmowi’ i ‘Wykopmy Rasizm ze Stadionów’, przeciwdziała mowie nienawiści i przemocy, a także wspiera inicjatywy na rzecz pokoju i dialogu międzykulturowego.

Kampanię ‘Muzyka Przeciwko Rasizmowi’ zapoczątkował w 1996 roku Marcin Kornak (ur. 1968 – zm. 2014), założyciel Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’. Przyłączyli się do niej wykonawcy reprezentujący różne style muzyczne, by wspólnie zaprotestować przeciwko nacjonalizmowi. Kontynuację kampanii ‘Muzyka Przeciwko Rasizmowi’ stanowi akcja ‘Muzyka Przeciwko Wojnie’, która została zainicjowana w 2023 roku, rok po wybuchu pełnoskalowej putinowskiej wojny. Dzięki udziałowi w tej akcji muzycy mogą wyrazić solidarność z ukraińskimi uchodźcami i poparcie dla Ukrainy.

Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ zachęca do korzystania z symbolu ‘Muzyka Przeciwko Wojnie’ muzyków, organizatorów koncertów oraz fanów wszystkich gatunków muzycznych. Symbol ten można umieścić na plakacie planowanego koncertu, na okładce płyty, w videoclipie, każdy może też podzielić się nim w mediach społecznościowych. Kontakt mailowy: redakcja@nigdywiecej.org .

Dodatkowe informacje:

Festiwal Folkowisko: Korzenie 2025

www.nigdywiecej.org

https://bsky.app/profile/neveragainnw.bsky.social

29 czerwca 202529 czerwca 2025

Życie na trzech kontynentach – opowieść Witolda Lilientala

Witold Liliental jest świadkiem historii, który na trzech kontynentach doświadczył najważniejszych wydarzeń XX wieku. Ocalał z Zagłady w okupowanej Warszawie, żył w czasach apartheidu w RPA, a wreszcie przyjął los emigranta w USA i Kanadzie. Jego wspomnienia pod tytułem ‘Dwa światy’ zostały opublikowane pod patronatem Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’ przez renomowane wydawnictwo Austeria.

Dr Witold Liliental to współpracownik Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’, kanadyjski działacz polonijny i felietonista. Urodził się w 1939 w Warszawie tuż przed wybuchem II wojny światowej, w spolszczonej rodzinie o korzeniach żydowskich. Jego ojciec, oficer rezerwy Wojska Polskiego, został zamordowany w Katyniu. Matka podczas okupacji prowadziła tajne nauczanie. Po wojnie razem z synem wyjechała do Południowej Afryki, gdzie panował apartheid. Witold zaangażował się w działalność antyrasistowską. W 1959 roku wrócił do Polski, ukończył Politechnikę Warszawską (mechanika i technologia). W 1981 wyemigrował do USA, a dziesięć lat później przeniósł się do Kanady.

W książce ‘Dwa światy’ Witold Liliental pisze: ‘Poprzez własne doświadczenie uczulony na rasizm i ksenofobię wszelkiego rodzaju, przerażony jestem postępującą znieczulicą w części społeczeństwa polskiego na cierpienie innych narodów i nasilające się ataki na tle rasowym. Oczywiście, wielka pomoc okazana uchodźcom z Ukrainy pomogła poprawić wizerunek Polaków, ale trudno zapomnieć o sytuacji na granicy z Białorusią, gdzie uchodźcy mieli ciemniejszą karnację i wyznawali inną religię. (…) Mieszkam w kraju, gdzie wielokulturowość i otwarcie na wszelkie formy inności akcentowane są i praktykowane wszędzie. I zazdroszczę tego, bo marzę, by tak samo było w mojej pierwszej Ojczyźnie’.

Jak mówi dr Anna Tatar ze Stowarzyszenia ‘NIGDY WIĘCEJ’: – ‘Książka Witolda Lilientala poświęcona jest wydarzeniom przełomowym dla historii świata. Tę wielką opowieść scala wszakże perspektywa jednego człowieka, który swoje własne doświadczenia potrafił wpisać w uniwersalną refleksję o kondycji ludzkiej. Wspomnienia te, zapisane barwnym językiem, pełne anegdot, to jednocześnie hołd złożony różnorodności. Dla autora wartość niezbywalną stanowi szacunek między ludźmi o różnych kolorach skóry, pochodzeniu czy wyznaniu, którzy tworzą społeczeństwo będące wspólnotą, z równym prawem głosu dla każdego’.

Witold Liliental z czarnoskórymi kolegami, RPA

Witold Liliental od wielu lat współpracuje ze Stowarzyszeniem ‘NIGDY WIĘCEJ’. Jest współtwórcą kroniki rasizmu i ksenofobii ‘Brunatna Księga’, a także autorem artykułów publikowanych w e-zinie ‘NIGDY WIĘCEJ’. W swoich tekstach mierzył się z problematyką prześladowań rdzennej ludności w Kanadzie, szturmu na waszyngtoński Kapitol czy rasizmu w RPA. Witold Liliental jest też komentatorem życia społecznego i politycznego, między innymi na łamach ‘Gazety Wyborczej’ i tygodnika ‘Angora’. Nie waha się występować w obronie mniejszości i potępia wszelkie przejawy nietolerancji.

Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ jest powstałą w 1996 roku niezależną organizacją antyrasistowską, która prowadzi ‘Brunatną Księgę’ – dokumentację zdarzeń na tle ksenofobicznym i antysemickim. Realizuje również edukacyjne kampanie społeczne, m.in. ‘Muzyka Przeciwko Rasizmowi’ i ‘Wykopmy Rasizm ze Stadionów’. Bierze udział w inicjatywach upamiętniających Holokaust i przeciwdziałających jego negowaniu. W 2024 roku Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ zostało laureatem Nagrody im. Ronalda Eissensa i Suzette Bronkhorst za ‘wyjątkowe osiągnięcia w przeciwdziałaniu mowie nienawiści i propagowaniu praw człowieka’.

Wydawnictwo Austeria skupia się na publikacji najbardziej wartościowych prac związanych z tematyką żydowską, publikuje literaturę jidysz, hebrajską, włoską, francuską, niemiecką i węgierską. Jego siedziba znajduje się na krakowskim Kazimierzu, w zabytkowym budynku dawnej mykwy, żydowskiej łaźni rytualnej. W 2021 roku wydawnictwo otrzymało tytuł Ambasadora Nowej Europy przyznawany przez Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku.

Zapis mówiony wspomnień Witolda Lilientala ‘Afryka Południowa – kraj mojej młodości’:

Artykuł Witolda Lilientala ‘Afryka Południowa – kraj mojej młodości’ w e-zinie ‘NIGDY WIĘCEJ’ (plik PDF).

Dodatkowe informacje:

Strona główna

www.nigdywiecej.org

https://neveragainnw.bsky.social

29 czerwca 202529 czerwca 2025

A LIFE ON THREE CONTINENTS – WITOLD LILIENTAL’S STORY

Witold Liliental is a witness to history, having lived through the most significant events of the 20th century across three continents. He survived the Holocaust in Nazi-occupied Poland and experienced the apartheid era in South Africa. He then immigrated to the US and later to Canada. In June of 2025, his memoirs entitled ‘Two Worlds’ (in Polish: ‘Dwa swiaty’) were published under the auspices of the ‘NEVER AGAIN’ Association by the renowned publishing house Austeria. Currently, the memoirs are published in Polish only.

Dr Witold Liliental is a Polish-Canadian activist and a long-time supporter of the ‘NEVER AGAIN’ Association. He was born in 1939 in Warsaw on the eve of World War II, in an assimilated family with Jewish roots. His father, a reserve officer of the Polish Army, was killed in the Katyn massacre, perpetrated on Stalin’s order in 1940. His mother was actively involved in clandestine education activities under the German occupation. After the war, she left Poland with her son and settled in South Africa. Witold engaged in anti-racist activism against the apartheid regime. In 1959, he returned to Poland, where he graduated from the Warsaw University of Technology. In 1981, he moved to the US and ten years later to Canada.

In the ‘Two Worlds’, Witold Liliental writes, ‘Due to my own experience, I am allergic to any kind of racism and bigotry, and I watch in horror the ever-growing indifference of some parts of the Polish society to the suffering of other nations, as well as the increasing wave of racially motivated attacks. Of course, the great aid provided to the Ukrainian refugees has helped to improve the image of Polish people, but it is hard to forget the situation at the border with Belarus, where the refugees have a darker skin and pray to a different God. (…) I live in Canada, a country where multiculturalism and openness to the Other are cherished and practised. And I do envy that, as I dream that the same could happen in my first Homeland.’

Dr Anna Tatar from the ‘NEVER AGAIN’ Association says, ‘Witold Liliental’s book discusses transformative events in world history. But this epic story is bound together by a perspective of one man, who managed to intertwine his own experiences with a universal account of the human condition. His memoirs, written in a vivid language and full of anecdotes, serve as a tribute to diversity. The author values respect among people of various skin colours, roots, or religions, who create a community based on equal rights for everyone.’

Witold Liliental with his Black colleagues in Applied Physiology Laboratory, South Africa

Witold Liliental has collaborated with the ‘NEVER AGAIN’ Association for many years. He is a co-author of the ‘Brown Book’, a chronicle of racism and discrimination, and he has written numerous articles for the ‘NEVER AGAIN’ e-zine. His writings focused on, among other things, the persecution of the First Nations in Canada, the attack on the US Capitol in January 2021, and the legacy of apartheid in South Africa. Moreover, Liliental is a commentator of social and political events for the ‘Gazeta Wyborcza’ daily and ‘Angora’ weekly in Poland, among other press titles. He never hesitates to stand up for minorities, and he condemns all types of bigotry.

The ‘NEVER AGAIN’ Association is an independent civil society organisation founded in Warsaw in 1996. It has campaigned against racism, antisemitism, and xenophobia, for peace, intercultural dialogue, and human rights across the world. It has participated in important initiatives to commemorate the Holocaust and to combat Holocaust denial. In September 2024, ‘NEVER AGAIN’ was awarded the prestigious Ronald Eissens and Suzette Bronkhorst Award for ‘exceptional work in combatting online hate and promoting human rights’.

Austeria Publishing House focuses on publishing books related to Jewish subjects as well as Yiddish, Hebrew, Italian, French, German, and Hungarian literature. Its office is located in Kazimierz, an old Jewish district of Cracow, in a historic mikvah building, a Jewish ritual bath. In 2021, Austeria was awarded the title of the Ambassador of New Europe by the European Solidarity Centre in Gdansk.

Witold Liliental’s article: ‘South Africa – Land of my Youth’ (in English – PDF):

https://www.nigdywiecej.org//docstation/com_docstation/188/witold_liliental_south_africa___land_of_my_youth._e_zine_never_again_no._1_20.pdf

More information:

http://www.NeverAgainAssociation.org

Strona główna

https://neveragainnw.bsky.social

15 kwietnia 202515 kwietnia 2025

A Hero’s Welcome For An Apartheid Killer

On the anniversary of Chris Hani’s tragic death, the ‘NEVER AGAIN’ Association publishes a report on the glorification of the racist killer Janusz Walus. On 10 April 1993, Walus assassinated Hani, a leading South African anti-apartheid activist and a close associate of Nelson Mandela. In December 2024, Walus landed in Warsaw, Poland. The far right has created a peculiar cult around the killer.

Walus emigrated to South Africa from Poland in 1981. He became involved in the activities of a neo-Nazi organisation called Afrikaner Resistance Movement (Afrikaner Weerstandsbeweging, AWB). By murdering Hani, he tried to stop democratic changes aimed at dismantling the system of racial segregation. He was sentenced to death, but his sentence was later commuted to life imprisonment. In 2022, he was granted parole but was required to remain in South Africa for an additional two years.

During his deportation flight back to Poland, Walus was accompanied by Grzegorz Braun, a Member of the European Parliament and candidate in the 2025 presidential election in Poland, an infamous antisemite, charged with several hate-related crimes.

On his return to Poland, Walus confirmed his attachment to the ideology of racism and his complete lack of remorse for the murder he had committed. In one of his YouTube interviews, he argued his case firmly by exclaiming ‘We had to eliminate someone’.

According to Rafal Pankowski, co-founder of the ‘NEVER AGAIN’ Association, Professor at Warsaw-based Collegium Civitas, and Rotary Peace Fellow at Makerere University in Kampala, Uganda: ‘Walus is downright proud of his crime. He has become a symbol of the internationalization of violent racist extremism. It is terrifying that he has become a role model to so many’.

The report of the ‘NEVER AGAIN’ Association documents public expressions of support for Walus upon his arrival to Poland made by Members of Parliament and other figures.

The appreciation for Walus was demonstrated during the football fans’ annual pilgrimage to Czestochowa (Jasna Gora) – the most important Catholic monastery in Poland – in January as well as on banners during football games and on the street walls in several cities. Walus’s supporters announced multiple fundraiser initiatives on his behalf, and the far-right organisation The Patriots of Bydgoszcz (Bydgoscy Patrioci) celebrated his birthday with a cake and a banner describing the killer as a ‘Lone White Wolf’.

Numerous online expressions of support for the racist murderer were reported by the ‘NEVER AGAIN’ Association to the administrators of Facebook, Twitter/X and YouTube. Dr Anna Tatar of the ‘NEVER AGAIN’ Association informs, ‘Only Facebook reacted and removed most of such content reported by us. Twitter/X did not delete anything. Coincidentally, its owner Elon Musk himself originates from South Africa’. YouTube also failed to remove the reported videos praising Walus and his crime.

The report includes an appendix with the words of Ewa Walus, the daughter of Janusz Walus, who contacted the ‘NEVER AGAIN’ Association, ‘I have never shared my father’s views. I think that proclaiming such harmful, racist and neo-Nazi statements is outrageous, but above all, it is dangerous. Because we see how the world is getting radicalised’.

The ‘NEVER AGAIN’ Association is an independent civil society organisation founded in Warsaw in 1996. It has campaigned against racism, antisemitism, and xenophobia, for peace, intercultural dialogue and human rights across the world. It has actively participated in civil society networks, including the Global Alliance Against Digital Hate and Extremism (GAADHE), the International Network Against Cyber Hate (INACH), and the Alliance Against Genocide.

Rafal Pankowski (‘NEVER AGAIN Association’) with Lester Kiewit about the welcome of Chris Hani’s unrepentant killer Janusz Walus by the far-right in Poland:

https://nigdywiecej.org/en/multimedia/video-materials/5543-rafal-pankowski-with-lester-kiewit-about-the-welcome-of-janusz-walus-by-the-far-right-in-poland-24-01-2025

Report ‘«We had to eliminate someone». A Hero’s Welcome For An Apartheid Killer’ (full version in PDF file):

https://www.nigdywiecej.org//docstation/com_docstation/172/a_heros_welcome_for_an_apartheid_killer._report.pdf

Additional information:

www.neveragainassociation.org